Maltepe Bölge Parkı’nın süreci ile ilgili Mehmet Çakılcıoğlu ile yaptığımız görüşmeden sonra, boykot kararıyla tartışmaların odak noktası haline gelen Mimarlar Odası’na sorularımızı yönelttik ve konuyla ilgili TMMOB Mimarlar Odası Merkez Yönetim Kurulu Başkanı Sayın H. Bülend TUNA ile de bir söyleşi gerçekleştirdik.
Mimdap: Mimarlar Odası’nın İMP’nin açtığı Maltepe Bölge Parkı Fikir Yarışmasından ne zaman haberi oldu?
H.Bülend Tuna: BİMTAŞ Boğaziçi İnşaat Müşavirlik A.Ş. Genel Müdürlüğü 24.04.2006 tarihinde göndermiş olduğu bir yazı ile “Maltepe Bölge Parkı ve Rekreasyon Alanları Fikir Projesi” Ulusal Tek Aşamalı yarışma için jüri aday talebinde bulundu. Maalesef yarışmalar günümüzde bazı kurum ve kuruluşlarca imar mevzuatını aşmanın, bu doğrultuda kamuoyu oluşturmanın bir yöntemi olarak değerlendiriliyor. Bu nedenle Mimarlar Odası Yarışmalar Komitesi, jüri taleplerini yarışma açılacak alanı ve getirilmek istenen fonksiyonu imar mevzuatı çerçevesinde değerlendirmekte ve ondan sonra yarışma içeriğine uygun jüri üyesi bildirmektedir.
Mimdap: Boykot kararınızın sebeplerini özetleyebilir misiniz?
H.Bülend Tuna: BİMTAŞ Boğaziçi İnşaat Müşavirlik A.Ş. Genel Müdürlüğü’nün 24.04.2006 tarihli “Maltepe Bölge Parkı ve Rekreasyon Alanları Fikir Projesi” Ulusal Tek Aşamalı yarışma için jüri aday talepli yazısına Mimarlar Odası 18.07.2006 tarihinde, 06-011/1590 sayılı yazısı ile yanıt vermiştir. Bu yazımızda şunlar ifade edilmiştir:
Yarışmaya açılacağı duyurulan alan; 27.09.2001 onay tarihli 1/5000 ölçekli Büyükbakkalköy Bölge Parkı planında kalmakta iken; bölge parkının büyük bir kısmı 29.08.2003 onay tarihli 1/5000 ölçekli 29.08.2003 tarihli 1/5000 ölçekli Büyükbakkalköy Bölge Parkı ve Ağıltepe Nazım İmar Planı ile Maltepe Üniversitesi alanına alınmıştır. Bölge parkının küçültülmesine dair kararlar sadece üniversite alanı ile sınırlı kalmamış, aynı plan ile bölge parkına ayrılmış yaklaşık 116 dönüm alan da bugün “Narcity” adı altında satışı yapılan lüks konut bölgesi kullanışına açılmıştır.
Bu değişiklikle de yetinilmemiş; her türlü şehircilik, planlama öğreti ve imar kanun ve kurallarına aykırı olarak 2005 yılında yapılan 1/50.000 ve 1/5000’lik plan tadilatları ile bölge parkından çıkarılan yeni alanlar ile söz konusu üniversitenin yüzölçümü % 40 oranında yeniden arttırılmıştır.
Bütün bu değişikliklerin yanı sıra her türlü bilimsel ve hukuksal karşı çıkışa karşın artık bir planlama mekanizması haline getirilmiş bulunan “parsel bazında” yapılan “nazım plan” tadilatları ile Maltepe Büyükbakkalköy Bölge Parkı; ilgili yazı ekindeki paftada da görüldüğü gibi adeta üniversite ve lüks konut alanlarının arka bahçesi haline getirilmiştir.
(Mimarlar Odası’nın boykot kararının gerekçelerinin dokumanına ulaşmak için lütfen tıklayınız)
Mimdap: Maltepe bölgesinde; Narcity ve Üniversite için arazi tahsil edilmesine yönelik ilk defa plan değişikliği gündeme geldiğinde Mimarlar Odası’nın tepkisi ne oldu?
H.Bülend Tuna: Plan gündeme geldiğinde bölgede faaliyette bulunan STK ların ve odamızın itirazı oldu ve bu itirazlar bölgede yapılan toplantılarda sözlü ve yazılı olarak dile getiriirken konu ile ilgili basın açıklamaları yapıldı. Ayrıca 14.08.2006 tarihinde de ” İstanbul İli Maltepe İlçesi Başıbüyük Mahallesi, Toplu Konut Alanı 1/5000 Ölçekli Nazım İmar Planı”na itiraz edilmiştir.
Mimdap: Yarışmanın hazırlık sürecinde ya da boykot kararınızı açıklamadan İMP’ye konuyla ilgili bir değerlendirme yapıldı mı?
H.Bülend Tuna: Maalesef İMP ile bilimsel düzeyde ortak dil bulma imkânımız olamadı. Bu konuda 2006 yılının Nisan ayında yazdığımız yazıya yanıt verilmedi. Yarışmaların organizasyonu konusunda her türlü ortak çalışmaya hazır olduğumuz bizzat Büyükşehir Belediye Başkanı’na yazılı ve sözlü olarak iletildi. Ama bu konuda da olumlu bir yaklaşım alamadık. Belediye kendi uzmanlarına rağmen yarışma alanında bilim dışı planı savunmakta. Bölgede inşaatlar, planlar yapılmadan önce başlamıştır. Plan yapılmadan inşaat başlatılıyorsa, kimle ne görüşülecek? Ayrıca bu konudaki yazılarımıza da yanıt alamadık.
Mimdap: 1/100.000 İstanbul Çevre Düzeni Planı’nda da bu alanın bölge parkı olarak gösterildiği ve alanla ilgili yapılan bu çalışmaların aslında alanı korumaya hizmet edeceği söyleniyor. Bu görüşler için düşünceniz nedir? Korumaya katkısı olacak mıdır?
H.Bülend Tuna: Söz konusu plana ilişkin odamızın Büyükşehir Belediye Başkanlığı’na göndermiş olduğu yazıdaki tespitleri bunun tam tersini ifade ediyor.
Bölge parkının içine lüks konutlar yapılıyor, üniversiteye alan tahsisi yapılıyor. Maltepe İlçesi, Başıbüyük Mahallesi, 166, 167, 168 pafta, 1692 ada, 2 ve 3 parseller ile 1690 ada, 17, 18,19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33 No.lu parsellerden oluşan alanın büyük kısmı, 1/5000 Ölçekli Bakkalköy Bölge Parkı ve Ağıltepe Nazım İmar Planı’nda Bölge Parkı ve düşük yoğunluklu konut gelişme alanında (150 kişi/ha.), az bir kısmı ise 450 kişi/ha. yoğunluklu konut yerleşik alanında kalmakta iken, askıdaki plan tadilatı ile, bölgesel ölçekte hizmet vermesi amacıyla planlanmış olan Bölge Parkı’nın yaklaşık
Söz konusu plan tadilatı, çevredeki yapı ve nüfus yoğunluğunu artıran ve zaten çok yetersiz olan yeşil alanları daha da azaltarak, kamu yararını, şehircilik ve planlama ilkelerini çiğnemenin yanı sıra, imar mevzuatına da açıkça aykırı. “Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik” in 27. maddesi’nde açıkça; “imar planlarındaki bir sosyal ve teknik altyapı alanının kaldırılabilmesi ancak bu tesisin hizmet götürdüğü bölge içinde eşdeğer yeni bir alanın ayrılması suretiyle yapılabilir” deniyor. Oysa söz konusu plan tadilatı ile
Söz konusu plan tadilatı, uymak zorunda olduğu üst ölçekli plana, yani 30.03.1984 t.t. 1/25.000 ölçekli Başıbüyük-Maltepe Çevre Düzeni Planı’na da aykırıdır. Çevre Düzeni Planı’nda söz konusu bölge; “Ağaçlandırılacak Alan” olarak görülmektedir. Bu durumda, imar mevzuatının bir kez daha çiğnendiği ve üst plana aykırı bir plan tadilatı gerçekleştirilmiş olduğu görülmekte.
Yapılan plan tadilatı, plan müellifliği açısından da mevzuata uymuyor. Plan tadilatı paftalarında planın BİMTAŞ bünyesinde kurulmuş olan İMP tarafından hazırlanmıştır. BİMTAŞ’a bu yetkinin kim tarafından verildiği belli değildir. Gerek bu husus, gerekse de Plan paftasındaki imzalar, “Plan Yapımını Yükümlenecek Müelliflerin Yeterliliği Hakkında Yönetmelik” hükümlerine uymuyor.
Mimdap: Boykot neleri içeriyor? jüri üyesi göndermemek dışında yarışmayı boykot etmenin içerdiği başka eylemler var mıdır?
H.Bülend Tuna: Meslektaşlarımızın yarışmaya katılarak bölge parkı yağmasının meşrulaştırılmasına alet olmamaları yönünde yaptığımız çağrılarımız devam edecek. Neden katılmamaları gerektiğini anlatacağız. Yarışmanın sonuçlarından doğacak olumsuzluklardan etkilenmemeleri için uyaracağız, böylesi durumlarda meslektaşlarımızın yanında olamayacağımızı ifade edeceğiz. Meslektaşlarımızın, kentsel yağmaya dönük olduğunu düşündüğümüz bu yarışmanın sorumluluğunu paylaşmamalarını diliyoruz.
Netice itibariyle bu bir fikir projesi yarışmasıdır ve bu yarışmaya dahil olmak, katkı yapmak, parçası olarak anılmak istemiyoruz ve bu sebeple de jüriye isim önermiyoruz.
Mimdap: Bu boykotun yarışma sürecini nasıl etkilemesini bekliyorsunuz? Örneğin boykota tüm mimarlar katılarak destek verecekler midir? Yoksa süreç sadece odanın jüri üyesi göndermemesiyle mi sınırlı kalacak?
H.Bülend Tuna: Şimdiden birçok meslektaşımız Oda’mızın tavrını destekleyen mesaj gönderdiler. Bu konuda meslektaşlar arasında da bir tartışma sürüyor. Şüphesiz ki bazı mimarlar kendi tercihleri doğrultusunda bu yarışmaya katılacak. Bu meslektaşlarımız hakkında herhangi bir disiplin işlemi başlatmayı düşünmüyoruz. Biz Oda olarak endişe ile izlediğimiz, hukuksal yönden müdahale ettiğimiz bu sürece katkı yapmak istemiyoruz, üyelerimizi de bu yönde tavır almaya, yarışmaya katılmamaya çağırıyoruz.
Mimdap: Bu boykotun İMP’nin daha önce düzenlediği ve çok tepki toplayan Kartal ve K.Çekmece yarışmalarıyla bir ilişkisi var mıdır? En nihayetinde o yarışmalar 1/100.000 planı açıklanmadan gerçekleşmişti.
H.Bülend Tuna: Boykot sadece bu yarışma ile sınırlı. Kartal ve Küçükçekmece yarışmaları zaten normal yarışma usulleri içinde kabul edilemeyecek, sınırlı sayıda mimarın davetli olduğu bir yarışmaydı.
Odamız ayrıca Büyükşehir Belediyesi’nin başka yarışmaları için jüri talebini karşılamıştır.
Bazı yanlış imar ve yapılaşma kararlarının yarışmalar vesilesiyle aklanmaya çalışması bizi rahatsız ediyor. Bu anlamda belediyeye karşı ayrıca bir tepkimiz yok.
İMP gibi kuruluşların yaptıkları planlama çalışmalarına da karşı değiliz. Tersine İstanbul’un planlama kararlarının daha etkili olmasını ve iyi şekilde işlemesini istiyoruz. Fakat İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin ve İMP’nin eleştirdiğimiz uygulamaları var. Bunlardan biri, çok büyük uzman katkılarıyla yapıldığı söylenen planların, merkezden gelen bir direktifle, köklü bir şekilde birden değişmesidir. Bu sayede yapılan çalışmaların ve planların hiçbir anlamı kalmıyor. 3. köprü, karayolu tüp geçit projesi, Dubai arsalarında yapılaşma kararları gibi şu anda gündemdeki pek çok konu o planlarda yer almıyor. Sonuç olarak; bunlar planı doğrudan ve ağır şekilde etkileyecek müdahalelerdir ve dolayısıyla planı bizzat bozan idarenin kendisidir.
Bir diğeri de planlamadaki katılım eksikliği. Bizler, yani meslek kuruluşları, yapılan plandan haberdar edildik, konu ile ilgili bazı oturumlarda tartışma olanağını bulduk, hepsi bu. Fakat planın onaylanması, bizim plana eleştirilerimiz ve onun sonuçları değerlendirilmeden, tartışma süreci yaşanmadan tamamlanmıştır.
Mimdap: Bu bağlamda, söz konusu yarışmanın ardından Çevre Düzeni Planı kapsamında açılacak başka bir yarışmada Mimarlar Odası tekrar katılmayacak mı?
H.Bülend Tuna: Değerlendiririz, bunun için o yarışma açılan alanın imar planının düzgün olması, sorunlu bir yer olmaması gerekir. Yarışmanın aklama amaçlı olmaması, ya da yanlış bir yapılaşmanın önünü açmaması gerekmektedir.
Mimdap: Bu alanın değerlendirilmesi için Mimarlar Odası’nın görüşü nedir?
H.Bülend Tuna: Bu alan bugüne kadar yapılan tüm planlarda ve nazım plan çalışmalarında bölge parkı olarak ayrılmıştır. Bu alanın eski sınırlarının korunması, bu alandaki yapılaşmanın derhal durdurulması, üniversitenin buradan uzaklaştırılması gerekir. İmkânsız diye bir şey yoktur ve yapılanları değişmez veri kabul ederek kararlar alamayız. Hukuk dışı gerçekleşen tüm inşaatların yıkılması ve bu alanın ondan sonra yarışmaya konu edilmesi gerekir. Sonuçta hukuk herkes içindir, sadece kaçak bir gecekondu için değil.
15 milyona yaklaşan nüfusu ile İstanbul’un ve çevre kentlerin, burada yaşayan kentlilerin kullanımına yönelik bir değerlendirme yapılabilir. Ayrıca, uzman meslek odalarının, üniversitelerin ve STK’ların katılımı ile yapılacak bilimsel süreçlerde bu kararların alınmasının doğru olacağını düşünüyorum. Böylesi bir katılımcı bir planlama süreci sonunda karar verilmesi daha doğrudur.
Kısaca, bölge halkının yararlanabileceği bir şekilde işlevlendirilmesinin doğru olacağını söyleyebiliriz.
mimdap