Portre: Moshe Safdie, bir mimar…Moshe Safdie, bir öğrenci projesi, bir mimar…
1961 yılında Moshe Safdie, McGill Universitesindeki öğrenciliğinde bir proje hazırlar. Modüler küplerden oluşan bu proje, Montreal 67 Expo fuarında uygulanır. Her konutun bir terası bulunmaktadır.
Yapı başlangıçta, geleceğin ucuz, yoğun nüfuslu konut bölgelerinde insanların nefes alabilecekleri bir yapı olarak tasarlanır. Çünkü, yoğun bir şekilde bir araya getirilmiş, birbirlerine bağlanmış bloklardan oluşan konutlar aynı zamanda mahremiyeti de sağlayan, bireysel yaşantıya özen gösteren bir yapı bloğudur. Bireysel bahçeler ve manzaraya açılan pencereler, başka deyimle konfor ve kalitenin tempo ve nüfus olarak giderek artan kentlere ve en önemlisi bütçe olanaklarını zorlamadan inşa etmek hayal edilmesi güç bir şey değil.
“İnsan ve Dünyası” temasını işleyen Expo 67, Rüzgar, kum ve yıldızlar konulu etkinliğin ana teması konuttu ve sergi esnasında bir çok kişi tarafından yoğun bir şekilde kullanıldı. Bireysel konutla, modern apartman dairesini birleştiren proje, modüler, bir araya geçen beton biçimlerin mekanları tanımlamasıyla oluşmakta. Bina içinde oturanların oluşturdukları bir kooperatif tarafından 1985 yılında satın alındı.
Moshe Safdie bir mimar, şehir planlamacısı, eğitimci, teorisyen ve yazar. Tüm insanlığı kucaklayan kapsamlı ve insani bir tasarım felsefesiyle tanınmakta.
Safdie mimariyi ve projeyi; programın geliştirilmesinden, biçimlenmesine, coğrafi ve sosyal açıdan bilgilendirilmiş, kültürel bir konum tanımlamak, elemanları ve insan tepkilerini, ihtiyaçlarını ve beklentilerini şekillendirmek olarak tanımlamakta.
Safdie’nin çalışmaları çok geniş bir alanda: kültür, eğitim ve sivil kurumların yanısıra mahalleleri, kamu parklarını, karma kullanımlı kent merkezlerini ve havaalanları ve çeşitli master planlar üretmektedir.
Safdie Mimarlığın büyük projeleri arasında:
Mamilla Alrov Center, Jerusalem’de eski kent merkezinde yeni dinamik bir kent yapısı, Marina Bay Sands, karma kullanımlı entegre bir yapı Singapur, Khalsa Heritage Memorial kompleksi, Sikh Halkı Ulusal Müzesi Penjab Hindistan, Barış Enstitüsü Washington DC, İsrail Ulusal Milli Arkeoloji Enstitüsü, Batı Kıyısı Projesi, karma kullanımlı Missuri Kansas Kenti projesi, Kristal Köprüsü Müzesi Bentonvil Arkansas…yer almakta.
1938 Hayfa doğumlu olan Safdie genç yaşta ailesi ile Kanada’ya göç etti. 1961 yılında mezun olduğu McGill üniversitesinden sonra, Louis Kahn ile çalıştı. 1964 yılında kendi ofisini kurdu ve 1967 yılında yapılan Dünya Fuarında gerçekleşecek binası için hazırlıklar yapmaya başladı.
1970 yılında ise Kudüste bir şube açtı. Eski ve yeni kentin bağlanması, şehir ve şehir merkezinin yeniden inşası, Modi kentinin kurulması, yeni Yad Vaşem Holokust müzesi dahil Rabin Memorial Center bu dönemde Safdie tarafından hazırlanan projeler arasında.
Diğer taraftan gerçekleştirdiği, Senegal, İran ve Singapurdaki yapılara ilaveten Kuzey Kanada’da kutup bölgesinde projeler hazırladı.
1978 yılında Yale, McGill ve Ben Gurion üniversitelerinde dersler verdikten sonra, Safdie konutunu ve ana ofisini Boston’a taşıdı. Harward Ünivesitesinde Kentsel Tasarım Programı yöneticisi olarak çalıştı. (1978-1984)
Ian Woodner’ın Mimarlık ve Kentsel Tasarım Profesörü olarak 1984-1989 yılları arasında Kanada’da altı ana kamusal kurumun yöneticiliğini yaptı. Bunlar arasında projesi Türk Mimarı SUNGUR INCESULU tarafından hazırlanan kendisinin de danışman olarak hizmet verdiği Quebec Uygarlık Müzesi, Kanada Ulusal Galerisi, Vancouver Kütüphanesi bulunmakta. Tüm bunlar Safdie’nin çok çeşitli kurum ve kişilerle çalışmasıyla gerçekleşti.
Binalarının çoğu ulusal ve bölgesel “landmark” lar olarak tanımlandı.
Safdie çok sayıda kitap yazdı. Bunlar arasında, Habitat’ın Ötesinde 1970, Herkes için bir bahçe (1974), Biçim ve öneri (1982), Kudüs Gelecek ve Geçmiş (1989), Otomobilden sonra Kent (1997) sayılabilir. Bu kitapta Safdie’nin mimarlık ve kent planlaması üzerine fikirleri açıklanmakta. Moshe Safdie I ve II 1996-2009 yıllarında yayınlandı. Çok sayıda film onunla ilgili olarak çevrildi. Mimarinin Gücü…. Louis Kahn’ın oğlunun ağzından babasının anlatıldığı film, Bach ve Piranesi üzerine Carceri bunlar arasında sayılabilir.
Bunların dışında hakkında düzenlenen çok sayıda serginin yanı sıra kazandığı çok sayıda ödül ve madalya da var.
Moshe Safdie ve Mimarlığın ana prensipleri:
1.Kamusal gerçekliğin biçimlenmesi,
Mimarinin en önemli hedeflerinden birisi anlamlı, canlandırıcı, dahil edici sosyal mekanlar oluşturmak. Mimar olarak biz sadece bir projenin programını yapmakla değil, aynı zamanda mimarinin toplumu daha yapabilir, daha zengin kılma rolünü de vurgulamakla yükümlüyüz.
2.Bir öneri olarak mimari.
Mimari insanların yaşantılarını binalardan kamusal alanlara etkileyebileceğine inanmalıyız. .
3,Mekanın özüne cevap verebilmek.
Bizim çalışmamızın gücü,içinde yaşadığımız, coğrafi ve kültürel çeşitlilikte bulunmaktadır. Biz tüm dünyada farklı topluluklar için binalar inşa ettik. Boston, Los Angeles, Ottowa, Jerusalem, Bangladesh, Sinyapur…. Bizim tasarımlarımız kültüre ve coğrafyaya özgüdür. Onların ilham kaynağı inşa edildikleri yerin tarihi, kültürel, sosyal ortamıdır.
4.İnşa edilebilir nesne olarak mimari.
Mimarlık imkansızı inşa etmek değildir. Bir konum ve bir program için özgün, anlamlı bir çözüm üretmektir. Malzemelerin özgün niteliklerine ve tekniklere uygun tasarımlar yapmaktır. Projeye eklemlenmiş “yapılabilirlik” bizim çalışmamızın merkezidir. Biz doğal elden yansıyan elegan çözümler buluyoruz.
5.Yapı sorumluluğu
Bu tutkulu bir terim olmadan once çalışmamızı yönlendiren bir klavuz prensip. Mimar olarak enerji sakınımı, ekoloji, yenilenebilir malzemeler konusunda sorumluluklar taşıyoruz. Müşterilerimizin hedeflerine ulaşırken kaynakların etkin kullanımını da göz ardı etmemeliyiz.
6.Mega ölçekleri insancıllaştırmak.
20.yüzyılda, kentsel gelişmeler otomobilin yaygınlaşması, büyüyen nüfus yoğunlukları, yüksek binalar tarafından sağlanan yeni teknolojilerle mümkün oldu. bu devasal bütünlüklere insani boyut kazandırmakla yükümlüdür.
Montreal’den Qinhuangdao’ya
Çin’de, Qinhuangdao için bir davetli yarışma düzenlendi ve Montreal’in inşasından yaklaşık kırk yıl sonra Safdie’den benzer bir çalışma yapması istendi. Bohai Denizi üzerinde yer alacak bu yerleşim Pekin’in 200 kilometre doğusunda bulunmakta.
bir çare olarak Safdie istedi
Bohai Denizi üzerinde Pekin topluluk 200 km doğusunda. Toplam 186000m2 büyüklüğündeki bu sahilde, binaların yüzde 45’inde üstü açık teraslar yer alacak. Buna karşılık yüksek parklar, yüzme havuzları, manzaralı teraslar, topluluk duygusunu güçlendirecek. Her birimin en az üç saat doğrudan güneş ışığı alması hedeflenmekte. Safdie projesini tasarlayabilmek için CAD kullanmak zorunda kalmasından üzüntü duyduğunu söylemekte.
Moshe Safdie UIA İstanbul Kongresi için görüşü: Mimarlık Dergisi Sayı: 325
UIA İstanbul Kongresi, mimari düşüncenin evrimleşmekte olduğu, özel bir zamanda toplanmaktadır. Mimarlığın “yüksek sanat” (high art) düzeyine çıkarılmış bulunan şekli, birçok çevrede hâkim tema haline gelmiştir. Küresel ekonominin, ticaretin, marka yönetiminin, reklâm ve moda sektörlerinin güçleri, mimarlıkla birleşmekte, meslek ise, kendi tarafında, talep ve etkilerin bu yeni karışımına yanıt vermek için uğraşmaktadır.
Mimarlık pratiği ve öğretisine rehber olan etik çerçeve, giderek yok olmaktadır. Mevcut ortamda sınırların kalmaması bir yana, yanlış veya doğru da tam olarak tanımlanamaz hale gelmiştir. Tarih boyunca süregelen gündemlere sorumlu bir şekilde yanıt vermenin yolları, hem akademik hem profesyonel çevrelerde sorgulanmaktadır.
Bu noktada, sınırlar ile kısıtlamalar; mümkün olanlar ve uygun olanlar; kaynakların sorumlu bir şekilde kullanımı; gelişmekte olan devasa yapı türleri ile hayati işleve sahip kentsel mekânlar; kısacası, mimarlık ve şehirciliğin sakinlerinin yaşam kalitesini doğrudan doğruya etkilemesinin yolları üzerine düşünmek ve odaklanmak gerekir.
Moshe Safdie 2005-2014
Federal Mahkeme USA 2005
Holokust Müzesi İsrail 2005
Telfair Müzesi Savannah Georgia 2006
Lester Ontaryo Havaalanı 2007
Federal Mahkeme Binası USA 2008
Alkol, Tütün, Ateşli Silahlar idaresi USA 2008
Asya Kadın Üniversitesi Master Planı Bengladeş 2009
Kudüs Mamila Oteli 2009
Mamila Merkezi Kudüs 2009
Telaviv İshak Rabin Merkezi 2010
Kauffmann Gösteri Sanatları Merkezi Kansascity USA 2011
Barış Merkezi USA 2011
Khalsa Müzesi Penjab Hindistan
Dream Island Karma Kullanımlı Entegre Merkezi 2012
Kristal Köprü Amerikan Sanatı Müzesi Arkansas 2012
Skirball Kültür Merkezi Arkansas
İsrail Arkeolojisi Ulusal Merkezi Kudüs İsrail 2013
Parkside Konutları 2014 Toronto Kanada
Kaynak: MosheSafdie
Montaj: Mimdap
Sayın İncesulu ile ilgili değişikliği yukarıdaki metinde yaptık. Kendisi ile temas kurmaya çalışacağız.
Mimdap
Sayın Aygen Toruner, açıkçası yazdıklarınız bana çok ilginç geldi ve çoğu kimsede olmayan bir bilgiyi bu ortamda paylaşmış Kanada Uygarlık Müzesi konusunun iç yüzünü açıklamışsınız. Bu anlatımınız sonunda Sungur İncesulu’yu gerçekten merak ettim ve internette bir tur attım. Sizin de söylediğiniz gibi sayın İncesulu’nun Türkiye’de neden isminin duyulmadığına şaşırdım kaldım.
Belki bu kanalın editörleri sayın İncesulu ile bir temas sağlayıp onun mimari anlayışı ve eserlerini bize tanıtmakta yardımcı olurlarç
Saygılar
QUEBEC UYGARLIK MUZESINDE SAFDIE DANISMAN OLARAK CALISMISTIR. TURKIYEDE KIMSELERIN BILMEDIGI, MUZENIN QUEBEC TE YERLESMIS BIR TURK MIMARI OLAN SUNGUR INCESULU TARAFINDAN TASARIMLANMIS OLMASIDIR. INCESULU O SIRALARDA BOSTONDA YASAYAN SAFDIE YE GIDIP PROJEYE KATILMASINI TEKLIF ETMIS, O ZAMAN KADAR KENDI YAPTIGI PROJELERI GOSTERMIS , SAFDIENIN KABUL ETMESI UZERINE , INCESULU, TASARIMI BASLATIP YURUTMUS, SAFDIE HER 15 GUNDE BIR QUEBEC’E GELEREK INCESULU VE DIGER 3 QUEBECLI MIMARDAN OLUSAN TASARIM GRUBUNLA BULUSARAK FIKIRLERINI BELIRTMISTIR SADECE. PROJE QUEBEC TE CIZILMIS, VE BINA 1990 YILINDA TURK HUKUMETININ GONDERDIGI “ANADOLU MEDENIYETLERININ GORKEMI” ADLI SERGI ILE ACILMISTIR. 1990 YILI KANADA MIMARLAR ODASININ EN BASARILI TASARIM ODULU ISE SAFDIE YE DEGIL MIMAR SUNGUR INCESULUYA VERILMISTIR. INCESULU , QUEBEC KENTI VE CEVRESINDE GERCEKTEN OLAGAN USTU KALITEDE BIR COK PROJEYE IMZASINI ATMIS, VE ARANAN , ISBIRLIGI ICIN PESINDEN KOSULAN VE TURK MIMARLARINI KANADADA TANITAN BIR KISI OLASINA RAGMEN,SADE VE ALCAKGONULLU KISILIGI ILE TURKIYEDE TANINMAK ICIN HICBIR GIRISIMDE BULUNMAMISTIR. KENDISI GSA MIMARLIK BOLUMUNUN 1959 YILI
MEZUNLARINDANDIR.
MOSHE SAFDIE ISE NE YAZIK KI KISITLI DANISMANLIK KATKISINA RAGMEN, KENDISINI ULUSLARARASI UNUNE DAYANARAK PROJENIN TEK MIMARI OLARAK TANITMIS VE INCESULU VE EKIBINE EN KUCUK BIR ATIFTA BULUNMAMISTIR.
Moshe Safdie kuşkusuz çok iyi bir mimar, ancak bir mimar olarak İsrail’in en büyük yerleşim birimlerini yapan kişi olarak da sorgulanması gerekiyor. Unutulmamalı Albert Speer de iyi bir mimardı. Mimarinin tartışmalı, mahkum politikalara destek vermesi doğru mu?
tasarımlarıyla çığır açmış ve belli bir düşünme biçimini aşılamaış örnek bir mimar. buradaki örnekleri çok katlı tipik özelliği olan ve bazıları prefabrik konut yapıları. Safdie’nin bir çok sanat ve kültür yapısı var ve onlarda çok güzel gerçekten.