New York’ta Kaçış Noktaları

Aslında yangın merdivenleri tabi ki öncelikle birer acil durum çıkışlarıdır ancak NewYork’taki sayısız 5-6 katlı binada bu sıkıcı zorunluluk, birçok farklı kullanımla birleştirilmiş: arka bahçe, suçluların kaçışı için platform, marjinal sigara içiciler için vaha hatta havalandırma bulunmadan önce geçici yatak odaları olarak kullanılır olmuş.

Yangın merdivenleri bu kentte aynı zamanda görsel olarak da oldukça dikkat çekicidir. Hatta bu merdivenler kentin Lafayette Caddesi’ndeki Puck Binası’nda olduğu gibi en devasa yapılarına eklendiğinde, binaların yarattığı etkiyi de pekiştirmektedir.

1867 yılında imar kanununa giren yangın merdivenlerinin ortaya çıkışı bu tarihten 100 yıl öncesine dayanmaktadır. Ancak bu kanunla birlikte bu merdivenler, Avrupa’dan yeni gelen göçmenlerin de dahil olduğu çok çeşitli demir işçilerinin tuvali olmuştur. Kent içerisinde bu zanaatkarlar, dökme ve sert demirden şekillendirdikleri ya da inşa ettikleri objeleri süslemeye başladılar. Dekoratif bir açık büfe biçiminde; arabesk, filigran işleme ve rozet gibi pek çok zengin detaya da sahip tasarımlar ortaya çıktı.

Buna karşın estetiği oldukça yüzeysel kalmıştır. Aşağı Doğu Yakası’nda 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başlarında binaların yangın merdivenlerinin işlemeleri, içlerindeki yoksulluğu gizlemeye yeterli olamadı. Weegee gibi tanınan fotoğrafçılar, göçmen yaşamının hem karmaşık hem de insanlık dışı yanlarını ortaya koymak üzere bu merdivenleri fotoğraflamışlardır. Hatta West Side Story, Romeo ve Juliet gibi güncellenen eserlerin yeni yapımlarında, Shakespear balkonlarının yerine yangın merdivenleri kullanılmıştır.

New York’un ikinci dalga göçü sırasında inşa edilen merdivenlerin birçoğu halen yerlerinde dursalar da, bu eski yapılar, acınacak biçimde göz ardı edilmişlerdir. Öyle ki, meşhur New York Ansiklopedisi’nde bile bunlar için ayrı bir başlık açılmamıştır. Belki de New Yorkluların bu eski kültürel sembollerine tekrar göz atmalarının zamanı gelmiştir…

Kaynak: NewYork Times
Çeviri: mimdap