Dünyanın En Muhteşem Kütüphaneleri

Basılı ve dijital medyada yayınlanmış, kapalı kamusal alanları net tasarımlar olarak kütüphane binalarını bu seri içerisinde izleyecek, geçmişten günümüze “kütüphane” önceliğinin toplumsal kültürel plandaki izdüşümlerini göreceksiniz.

Bir toplumun paylaşılan bilgileri, tarihi belgeleri ve akademik birikimleri fiziksel konteynerde saklanır gibi kütüphanelerde biriktirilir. Dolayısıyla kütüphane yapısı tasarımcısına her zaman büyük bir sorumluluk yükler. Sadece arşiv olarak hizmet vermesinin ötesinde, en iyi kütüphaneler kültür yaşamına olduğu kadar kente de ilham verir.
Mimarisi iddialı yapılardan alan sergileyeceğimiz kütüphaneler harika ortamlarda insanların başarılarını kutlama yerleridir aynı zamanda. Gerçekten de, bir yazar ve bir mimar için kütüphaneler hem zaman test standı olarak kabul edilir ve eserler üretme amacı ile ortaya çıkan ürün arasında bariz paralellikler vardır.
Bugünün dijital çağında,  kütüphanelerin hâlâ geçerli olup olmadığını sorunsalı tartışılıyor olabilir. Aşağıdaki kütüphaneler gösterisinde olduğu gibi son zamanlarda inşa örneklerinde de gösterdiği gibi, akademisyenler ve mimarlar arasında kütüphanelerin hala gerekli olması cevabı empatik olarak “evet” dir . Kütüphaneler dinamik kamusal alanlarda bir odak noktası olarak kent içinde de önemli bir ilişkiyi temsil eder. Her türlü ödülü hak eden kütüphaneler kentlerin “aziz” kültür kurumlarıdır.

SEATTLE HALK KÜTÜPHANESİ
Seattle

Seattle Halk Kütüphanesi Merkez Kütüphanesi 2004 yılında açıldığında her şey değişti. 21. yüzyıl kütüphaneleri için Hollandalı mimar Rem Koolhaas, kitapları kutsamak gerektiğini savunur. On a gör kütüphanenin bir bilgi deposu olarak yeniden tanımlanması gerekir.
Seattle Halk Kütüphanesi Merkez Kütüphanesi bu camsı çok yönlü kabuğu ile çarpıcı bir yapı olarak ortaya çıkarken 363.000 metrekarelik bir yapıyı meydana getirir.

Okuma salonları bir silikon vadisinde bulunuyormuş hissi verir. Bina RFID etiketleri ile birimlerin otomatik olarak tespitli sıralanmış ve okuyucularını yönlendirdiği bilgisayarlı kitap taşıma sistemi dahil olmak üzere çok sayıda yüksek teknolojik özellikleri olan bir yapıdır.

Araştırma odası, oturma odası ve çocuk alanı da dahil olmak üzere diğer kamu kullanımlarına imkan veren bir yapı programı ile donatılmış olan bu kütüphane kullanıcılar için cazip bir merkezdir.

TRINITY COLLEGE ESKİ KÜTÜPHANESİ
Dublin

Üniversitenin 1592 yılında kuruluşundan bu yana İrlanda’nın en büyük kitap toplama kapasitesine sahip, Trinity College kütüphanesi her geçen gün sürekli büyümektedir. 18. yüzyılın başlarında, kütüphane İrlandalı mimar Thomas Burgh ile seçkin bir yeni bir mekan kazandı.Şimdi Eski Kütüphane diye adlandırılan yapı aynı zamanda ülkenin en turistik yerlerinden biri olmaya doğru gitmektedir.

Bu tarihi binanın yarattığı büyük mekanda görkemli bir iç kullanım yaratılmış ve müthiş bir kitap koleksiyonu katları doldurmuştur. Koyu renk ahşap pilastrlarla ve dramatik bir kemerli tavana sahip Long Room, bir sov alanı gibidir. 9. yüzyıldan kalma Kells ismi verilen bolca resimli kitap, burada her türlü ziyaretçinin dikkatini çekmektedir.

ABERDEEN ÜNIVERSİTESİ YENİ KÜTÜPHANESİ
Aberdeen, İskoçya

1495 yılında kurulan Aberdeen Üniversitesi, dünyanın en eski İngilizce okullarından biridir. Ancak, Danimarka’nın Aberdeen Üniversitesinin geçen yıl tamamlanan “Yeni Kütüphanesi” Schmidt Hammer Lassen Architecture tarafından tasarlanmıştır.
Bu tasarımda doğal ışık ve enerji tasarrufu en üst düzeye çıkarırken yalıtımlı paneller ve yüksek performanslı camın oluşturduğu kalın, düzensiz dikey çizgili yapı yırtıkları ile, bina öğrenciler için bir işaret noktası olarak kabul edilmektedir.

167.000 metrekarelik bina kendi programını çözmüş bir kutu gibidir. Ancak içi sıvı eğrilerle dolu bir forma sahiptir. Sekiz katlı havadar, ışık dolu ortamının oluşturulması, bir merkezi atrium etrafında enerjik sargı düzeni ile temin edilmiştir. Bu yapı çeşitli düzeylerde çalışma ortamları bakımından 1200 kadar bireyin çalışma yapmasına elverişlidir.

MUSASHINO SANAT ÜNIVERSITESI MÜZESI VE KÜTÜPHANESI
Tokyo

Sandalye ve masaların yanı sıra, neredeyse her kütüphane gibi bir kitaplık sergisi şeklinde düzenlenmiş komplekstir. Ama Musashino Sanat Üniversitesi kütüphanesi için, Japon mimar Sou Fujimoto büyük kitaplıklardan oluşan tam yükseklikte duvarlar inşa etmiştir. Kütüphane kitaplık duvar fikrinden meydana gelmiştir. Bu fikir kullanıldığında binanın cam cephesi içinde uygulanmıştır. Aksi takdirde sıradan kitap depolama birimleri zorlayıcı bir mimari ifadesi meydana getirebilirdi.

Depolama için bol oda olsa da, raflardan çoğu şu an için boş sayılır. Bir kütüphane için şaşırtıcı dönüm anlamında, dijital bilginin artan önemini Fujimoto’nun bilerek bu boş raflarla selamlamaktadır. Bu kütüphanede kitlesel kullanım yüzünden çok sayıda ziyaretçi vardır.

CLEMENTINUM
Prag

Çek Cumhuriyeti Milli Kütüphanesi binası olan Clementinum, 11. yüzyılın tarihi binalar  dizisi içinde en eski yapılarından birisidir. Bugün en çok ziyaret edilen yapılardan olan kütüphane, 1930’lara kadar bir gözlemevi olarak kullanılmıştır. 223-ayak-uzunluğunda astronomik kule dahil olmak üzere yapılar kompleksinde 18. yüzyılda inşa edilmiş olanlar da vardır.

Ayrıntılı tavan freskleri ve yaldızlı süsler, tepesinde spiral ahşap sütunlu ana kitaplık salonu tarihi bir gösteri alanı oluşturur. Adı Barok Kütüphane olan bu değerli yapı Barok sanatının inceliklerini içinde barındırır.

KRALIYET KÜTÜPHANESI
Kopenhag

Schmidt Hammer Lassen Architects tarafından tasarlanan bu ek bina 1999 yılında tamamlandığında Kopenhag orijinal Kraliyet Kütüphanesi kapasitesini iki katına çıktı. Cilalı siyah granit kaplanmış, yapı “Black Diamond” takma adıyla anılır oldu. Binanın koyu renk monolitik formu açık cam, bir atrium şeffaflık ile dramatik bir karşıtlık duygusu sunar.

Merkezi atrium yapının güçlü boyunu ve kütle etkisini yumuşatır, şehir ve nehir görseli için kütüphane iç mekanını dışa açar. Kamu fonksiyonlarının çoğunluğu derin bir iç mekan çalışması için daha fazla yalıtımlı odalar sunarken, kamusal toplama alanı olarak hizmet eden bina bu amacına ulaşır.

SAINTE-GENEVIÈVE KÜTÜPHANESİ
Paris

Paris’in ünlü sol yakasında Pantheon’a bitişik Sainte-Geneviève Kütüphanesi, 19. yüzyılda mimar Henri Labrouste tarafından tasarlanmıştır. Ancak, bu kütüphane 6. yüzyılda kurulan Sainte-Geneviève antik Abbey koleksiyonlarını miras almıştır ve çok daha eski kitapları bünyesinde saklamaktadır.

Kütüphane binası mimarisi, en iyi şekilde demir konstrüktif yapısı ile tanınır. Okuma salonu beşik tonozlu ince demir sütunlarla merkezi bir sathı havada tutan dantelli demir kemerler tarafından desteklenmektedir.Camlar ile çevrili mekan bu şekliyle çok ışıklı ve çekici bir hal almaktadır.

STEPHEN A. SCHWARZMAN
New York

Efsanevi mimarlık firması Carrère & Hastings tarafından tasarlanan ve 1911 yılında açılan bu yapı bir yüzyıldan fazla büyük ölçüde değişmeden kalmıştır. New York Halk Kütüphanesinin yenilenmesi projesi şu anda N. Foster tarafından yapılmaktadır.

Kütüphanenin kalbi Ana Okuma Salonu, yaklaşık iki şehir bloğundan oluşup 52 metre yüksekliğindeki tavanlar altında uzunlamasına salonlarla asıl mekanları meydana getirir. Tavan ve duvar resimleri ile bol miktarda doğal ışık akışları alan bu ortamda resimler neredeyse gökyüzü tasvirleri içerir.

BODLEIAN KÜTÜPHANESI
Oxford, İngiltere

Oxford Bodleian Kütüphanesi başlangıçta 1602 yılında açıldı. Başlıca kütüphane binası ve bağlı binalarının tümünde dört asır kadar süreçte 11 milyon kadar basılı kitap bulunmaktadır. Oxford kampüsünde bir simge haline gelmiş Radcliffe Camera, 1749 yılında James Gibbs tarafından tasarlanan neo-klasik dairesel formlu bir yapıdır.

Değişen dünyada 26 İngiliz başbakan, 50 Nobel Ödülü sahibi ve Oscar Wilde ve William gibi yaratıcı beyinler dahil olmak üzere birçok Oxford mezunları bu salonlarından geçmiştir.

STUTTGART ŞEHİR KÜTÜPHANESİ
Stuttgart, Almanya

Köln merkezli Yi Arthitecture adlı bir firma tarafından tasarlanan modern çağın bütün özelliklerini taşıyan Stuttgart Şehir Kütüphanesi, çağdaş doğrusal bir Pantheon olarak görülmektedir. Kendi saydam çatı kabuğu, güneş ışığını küp şeklindeki yapının içine çeker. Beton cepheli bir Rubik Küp geceleri cam bloklardan oluşan ızgaradan renkli ışıklarla bir oyun sunarlar.

Merdivenler bir spiral dizi oluşturacak biçimde 5 katı birbirine bağlayacak ana dolaşımlara imkan verir. Bina yüzeyinden elde edilen doğal ışık yapay ışık ile karıştırılarak kullanılır.

FLORIAN MANASTIRI
Sankt Florian, Avusturya

Manastır tarihi süreçte geriye doğru 819’dan beri vardır ancak mevcut yapı, Barok mimarisinin şaheseri olarak 18. yüzyılda tamamlanmıştır. Binanın bazilika ve sanat galerisi çok ünlüdür ve bu manastırın muhteşem bir kütüphanesi vardır.

Kütüphanenin iç varaklı detayları, ayrıntılı oyma ahşap kitaplıklar ve korkulukları Barok mimarisinin bir şaheseridir. 1747 yılında tamamlanan Bartolomeo Altomonte’nun tavan freskleri bulutların üzerinden büyük mekanı izlemektedir.

İSKENDERİYE KÜTÜPHANESİ
İskenderiye, Mısır

Üçüncü yüzyılda yıkılan tarihi İskenderiye Kütüphanesi yerine benzeri bir anlayışla yarışma sonucu elde edilen projeyle 2002 yılında tamamlanan yeni İskenderiye Kütüphanesi, üçüncü yüzyıldan itibaren antik dünyanın bilgi merkezi olarak önem taşımaktadır.

1.400 ‘den fazla katılımın olduğu yarışmadan elde edilen projenin tasarımcısı Snøhetta olmuştur. Akdenize doğru yatmış gibi duran büyük orantısız bina, özel kütüphaneler, dört adet müze, bir planetaryum, sanal-gerçeklik ortamları, akademik araştırma merkezleri, sanat galerileri ve bir konferans salonunu barındırır.

GEORGE PEABODY KÜTÜPHANESİ
Baltimore

1878 yılında tamamlanan George Peabody Kütüphanesi Baltimore’daki ek kütüphane mimar Edmund G. Lind tarafından tasarlanmıştır. Bu kompleks yaygın olarak Kuzey Amerika’nın en güzel kütüphaneleri biri olarak kabul edilir. Johns Hopkins Üniversitesi bir parçası olarak araştırma faaliyetlerini desteklemek ve aynı zamanda şehrin en popüler olaylarına mekan sağlayan sosyal bir yapıdır.

Kütüphane merkezi bir atrium çevresinde şekillenmiştir. Ziyaretçiler okuma masalarına yanaşıp bir sandalye çekerek çalışmaya başlayabilirler. Atriumu çevreleyen dökme demir balkonlu büyüleyici boşluk ve beş kat boyunca kitap dolu katlar gerçekten çok etkileyicidir. Siyah beyaz mermer kaplı zeminden çatı penceresine kadara atrium boşluğu 61 metredir.

JOSÉ VASCONCELOS KÜTÜPHANESİ
Meksika

Vasconcelos Kütüphane bahçelerle çevrili bir bina büyük bir kale gibi, Jose Alberto Kalach isimli mimar tarafından tasarlanan 125.000 metrekarelik alan Meksika’da okuryazarlığı teşvik etmek için önemli bir çabadır.
Ancak iddialı mimari bazen beklenmedik sorunlar da yaratabilir. Kütüphane binasında 2006 yılında ilk açıldıktan sonra yaklaşık iki yıl inşaat kusurları giderilmesi için  kapalı kalmıştır.

Kütüphanenin içi, cam ve çelik kutulardan bir matris yaratarak fütüristik bir çekiciliği olan büyük merkezi salonu içermektedir. Yüksek raflar gelecekteki büyümeleri de içerecek şekilde bir planlama ile şu anda 1.5 milyon kadar kitap bulunmaktadır.

VENNESLA KÜTÜPHANE VE KÜLTÜR MERKEZI
Vennesla, Norveç

Helen and Sabit Norveç mimarlık firması tarafından tasarlanan Vennesla Kütüphane ve Kültür Merkezi’nde yer lana bu kütüphane yine özgün bir çalışma olarak kendini göstermektedir. Kütüphanede kafe ve toplantı yerleri, tek bir hatları belirlenmiş çatı altında tüm kamu mekanlarıyla birlikte yer alır.

Kütüphane alanının temel yapısı 27 lamine ahşap kaburgadan teşkil edilmiş özgün tavanı desteklemek ve daha sonra kitap rafları ve oturma gruplarının olduğu fonksiyonel unsurların yer aldığı bir ana kurguyu meydana getirmektedir. Kaburga da sessiz tefekkürü destekleyen temiz akıcı kılıf, klima kanalları ve aydınlatma için gerekli elemanları barındırır.

Kaynak: www.artitecturaldigest.com
Çeviri: Mimdap